Мұра және қазіргі заман. 2012
 «Асыл мұра және қазіргі заман» көрмесі келушілерді қазақ сәндік-қолданбалы өнерінің негізгі түрлерімен таныстырады.. Ерте заманғы бұйымдар мен қазіргі заманғы шеберлердің еңбектері уақыттарды байланыстыратын арқау болып табылады.
Алтай жерінің жыршылары. 2012
  Мұражай-қорықта Шығыс Қазақстан жерінде туған немесе осында шығармашылықпен айналысқан жерлес-жазушыларға арналған көрме ашылды, өскемендіктер туындыларын мақтан тұтатын олар 2012 жыл мерейгерлері болып табылады...
Христос нұрының ағартушылығы... (Құтқарушы Христос ХҮІІІ – ХХ ғасырларда бейнеленген орыс икондары)ю 2012
  Мұражай-қорық жинамасынан алынған көрмеге Иисус Христос, апостолдар мен святительдер бейнеленген православиелік орыс икондары енген.
Жаңажылдық сиқырлық. 2012
  «Жаңажылдық сиқырлық» көрмесі Жаңа жыл мерекелеріне арналған. Экспозиция мұражай-қорық қорындағы қызықты жәдігерлерден тұрады.
Көрмеде әр кезеңдердегі Аяз Аталар ұсынылған. Олардың бірі - қағаздан, мақтадан және папье-машеден, қолдан жасалса, ал басқалары фабрикалық, пластмассадан жасалған. Сондай-ақ, шырша ойыншықтарынсыз бірде-бір жаңа жыл мерекесі өтпейтін өткен ғасырдың ортасы мен соңындағы бұйымдар ұсынылған. Олар жаңа дизайнерлік үлгідегі сияқты аса әдемі емес. Олар қолайсыз және талғамсыз. Олар тозған және сынған өнер бұйымдары, символдар және тұмарлар. Кейбір ойыншықтар ХХ ғасырдың 50-60 жылдары картоннан жасалып, алтын және күміс түстес бояумен боялған, басқалары әйнектен, бояумен боялған, олар ХХ ғасырдың 70-80 жылдарын бейнелейді.
Туған жерге тағзым. 2011
  «Туған жерге тағзым» көрмесінің салтанатты тұсаукесері 2011 жылғы 9 қыркүйекте ҚР Президенттік мәдениет орталығында өтті. Көрме Астанадағы Шығыс Қазақстан күндері аясында әзірленіп, Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 20 жылдығына арналды. Облыстың таңдаулы мұражайлары келермендерге көне заманнан қазіргі уақытқа дейінгі ұлттық тарихтың, этнографияның, өнердің кең панорамасын айқара ашты.
Өткен күндер кереметі... 2011
  2011 жылғы 19 маусымда Солжағалық кешендегі үлкен көрме павильонында «Өткен күндер кереметі...» көрмесі ашылды.
Бірлік күші – достықта. 2011
Өскемен қаласы, Спорт сарайы, 2011 жылғы 25 наурыз
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Шығыс Қазақстан облысындағы этномәдени бірлестіктерінің өкілдерімен кездесуіне орай ұйымдастырылды.
«Кенді Алтайдың алғашқы жазушылары» көрмесі («Звено Алтая» әдеби бірлестігінің 90 жылдығына), 2011
Облыстық сәулет-этнографиялық мұражай-қорығы қалалық Орталық кітапханамен ынтымақтаса отырып «Кенді Алтайдың алғашқы жазушылары» атты көрме ұйымдастырды. Көрмеге мұражай қорындағы жәдігерлер мен кітаптар, сондай-ақ Ольга Николаевна Черных пен Тамара Львовна Саттарованың жеке коллекцияларындағы сирек кездесетін басылымдар қойылды.
Орыстардың шай ішу дәстүрі. 2010
Алтайдың асыл тастары
«Алтайдың асыл тастары» көрмесінде Шығыс Қазақстан облыстық сәулет-этнографиялық және табиғи-ландшафтық мұражай-қорығы қорының, «Востокнедра» аймақаралық аумақтық департаментінің, жеке коллекциялардың минералдары, тұрмыстық бұйымдар мен зергерлік әшкекейлері назарға ұсынылған. Мұнда барлығы 100 үлгі болды.
Ежелден бері, металды игергенге дейін адам өз өмірін асыл тастармен және өңдеуге жарайтын таспен әшекейлеген. Ашық, өңі өзгермейтін түстерге боялып, суретшінің қиялы жетпейтін қайталанбас өрнектерге ие, мөлдір кристалдарының қырларында күн сәулелі спектрдің бүкіл түстерімен жарқырайтын минералдар табиғатта бар. Бұл тастарға бейнелі атау берілген – олар асыл тастар деп аталады.
Асыл тастар – сантүрлі тастар әлемінің ақсүйегі. Асыл тастар жер қойнауында сирек кездеседі. Оларды іздеп табу және өңдеу қиынның қиыны. Сонысына қарай олардың аса сирек кездесетіндері мен әдемілері алтынмен тең, тіпті кейде одан да қымбат бағаланады. Табиғат жаратқан осынау бір қайталанбас туындылардың бірнеше жүздері ғана белгілі. Ал олардың қатарынан көбірек зерттеліп, сұранысқа ие болғандары – бірнеше ондағаны ғана.
Шығыс Қазақстан табиғи түрлі-түсті және өңдеуге келетін тастарымен ертеден бері даңқты өңір. Көз жасындай таза мөлдір сутас, әсем-жасыл хризопраз, қиялыңды жаулап алатын сантүсті зертас, ақшыл көк түсті күлгінтас, көл тұңғиығы немесе көктемгі шөп түстес зұмреттер, түтінтәріздес раухтопаз, сары балдай халцедондар, ертегідей, қайталанбас көріктас, оттай пирит, амазонит – міне қазақстандық асыл тастардың толық емес тізбесі осындай. Олар әшекейлер мен кәдесыйлар жасауға жұмсалады. Дәл осы жерде тас өңдеу мәдениетінің санғасырлық тарихындағы тәжірибе көмектеседі.
Делбегетей зұмреттерін 50-шы жылдардың аяғында геолог А.Г.Алексеев ашқан болаты. Делбегетей қазба орнын егжей-тегжейлі барлау ісі В.Ф.Кощеевтің есімімен байланысты. Полиметалл кендері қазба орындарының барлық жерлерінде пириттер кездеседі. Риддердің, Зырян мен Ертіс бойының қазба орындарында көріктастар табылуда. Ал Аягөз ауданының өз құпиясы бар. Ақжайлау бірегей геожүйесі өзіне 140 минералдың басын қосқан! Геологтар бұл жерден төрт эндемикті – гагаринитті, кенавитті, ифтисит пен кайсикхитті тапқан, олар әлемнің басқа бірде-бір жерінде кездеспейді. Ал Тарбағатай тауының сілемдерінде кеңес заманы кезінде ақықтәріздес кварц – сирек кездесетін түтінтүстес айшықты аса көрікті тас табылған. Аягөз бөктерлерінің басты құпиясы – бұл миаролдар. Көпіршік қуыстарда кристалдар – топаздар, берилдер, аквамариндер, морион (тұманды кварц)... гүлдеп тұр. Бұл кристаллдарға миллиондаған жыл болған! Уақыт көбейткен химиялық процестер ғажап дүние – қымбат бағалы тас гүлдер жасады. Асыл тасты жұлдызгүлдер, орхидеялар, бақытгүлдер.
Сантүсті әдемі бояулар, айналдырған кездегі «құбылулар», ашық жарқылдар, тас қырларын ғасырлар бойы сақтайтын беріктік – асыл тастар қатарына енген минералдарға қажетті қасиеттер. Минерал әлемінің осы өкілдері біздің өміріміөге сән береді, таңғаларлық көріністің көптеген сәттерін сыйлайды.
Асыл тастар тағы да бір ғажайып мәнге ие – ертеден бері олар қорғаушы ретінде қызмет етеді, олардың емдік қасиеттері бар деп есептеледі. Минералогия бойынша ертеде және орта ғасырда жазылған бірқатар трактаттар бар, оларда тастардың емдік және сиқырлық қасиеттері атап көрсетілген. Мәселен, 1000 жыл бұрын жазылған «Дәрілер қазынасында» фирузаның жасайтын ықпалы егжей-тегжейлі сипатталады: «жүректі нығайтып, үрейді жояды, дұшпандарды жеңдіреді... Егер, жаңа ай көргенде жанында фируза болса, онда бұл туған айда бақыт пен игіліктің болатынын білдіреді». Ертедегі үнділер раухтопаздың ағзадан жағымсыз энергияны қуатынына сенген. Үнді аңыздары түтінтүстес кварцтың тұтас кристалынан жасалған тостаған туралы сыр шертеді, ол адамдарға кезкелген аурулардан шипа болған. Қазақтарда береке мен бақыт тасы деп саналған ақық көбірек тараған. Ақық әшекейге сән беру үшін ғана емес, сонымен қатар көз тиюден қорғаныш ретінде де пайдаланылған. Сырға ертеден келе жатқан қорғаныш деп есептеледі, сондықтан да оны бала кезден бастап тағып жүрген. Шығыста кең тараған құбылыс – жүзіктер мен сақиналардың сиқырлық және тазартушылық күшіне деген сенім. Әрбір әйел жүзік немесе сақина салып жүруі тиіс болған, олай болмаса оның әзірлеген тағамы таза болмайды. Қазақтарда осыған орай мынадай мәтел бар: «Тамақ адал болу үшін, қолда жүзік болу керек».
Ақық денсаулық, өркендеу және ұзақ ғұмыр тасы болып табылады. Ежелгі Римде күлгінтасты (аметист) «киелі тас» деп атап, ол табыс, сабырлық пен игілік әкеледі, жүйкені тыныштандырады және араздықты кетіреді деп есептеген. Орта ғасырларда оны «апостол тасы» деп атаған.
Сонымен: асыл тастар әшекейлендіреді, қорғайды, емдейді, қуаныш, табыс, бақыт әкеледі. Сондықтан да табиғаттың бізге мәңгілікке молынан сыйлаған қайталанбас өрнектерін қайта-қайта қызықтауға бармыз.
Абай мен Пушкин. Мәдениеттер диалогы.
Абай мен Пушкин – қазақ және орыс ұлттық рухының шоғырланған көрінісі. Сонымен қатар уақыт осынау бір поэтикалық және философиялық ерекше құбылыстың ғаламдық сипатқа ие екендігін көрсетті. Пушкин «адамдардың жүректерін сөзбен жандырды», Ал Абайда бұл ретте «Сөз патшасы» билік етті.
Девятов. Абай Құнанбаевтың Жидебай көрінісінің тұсындағы портреті, кенеп, майлы бояу. 1954 жыл
«Абай мен Пушкин. Мәдениеттер диалогы» көрмесінде Абайдың өлеңдері, Қара сөздері, абайтанушылық әдебиет, Девятовтың, З.Назыровтың, Э.Чубуктың картиналары, Ю.Хабаровтың акварельдік туындыларының көшірмелері, Абайдың туған жерінің, ұлы ойшыл достарының, серіктестерінің фотосуреттері мен иллюстрацияларының көшірмелері мен исламға байланысты заттар назарға ұсынылған. Шығыс Қазақстандағы көрнекті абайтанушыларға, белгілі орыс және шетел авторларының Абай аударған шығармаларына арналған бөлімдер бар.
Абайдың А.С.Пушкин шығармашылығына көп назар аударуына байланысты орыс әдебиеті классигінің өмірі мен шығармалары туралы сыр шертетін көрнектер жайғастырылған.
Мұхтар Әуезов (1897 – 1961) – жазушы, көпұлтты әдебиет классигі, ғалым, Қазақ КСР ҒА академигі (1946), филологиялық ғылымдар докторы, профессор (1957), Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1957), Лениндік сыйлықтың (1959), КСРО Мемлекеттік сыйлығының (1949) лауреаты.
Семей облысының тумасы. Семей қаласындағы мұғалімдік семинарияны (1919), Ленинград университетін (1928), Ташкент қаласындағы орта Азия университеті шығыстану факультетінің жанындағы аспирантураны (1930) тәмамдаған. Әуезовтың шығармашылығы қазақ драматургиясының, сахналық өнерінің дамуында айрықша роль атқарды. «Абай жолы» атты әлеуметтік-тарихи роман-эпопея Әуезов шығармашылығының шыңы болып табылады. Роман әлем халықтарының 30 тіліне аударылып, «Библиотека мировой литературы» сериясында жарық көрді (М., 1971 ж.). Әуезов – қазақ әдебиеттануындағы жаңа сала – абайтанудың негізін қалаушы, қазақ әдебиетінің қалыптасуы мен дамуына орыс рухани мәдениетінің және Шығыс әдебиетінің жасаған ықпалдарын зерттеуші. Ленин орденімен, басқа да орден және медальдармен наградталған.
Қайым Мұхамедханов (1916 – 2004) – ғалым, абайтанушы, ұстаз, профессор, жазушы, драматург, ақын, аудармашы. Қазақ КСР-і Елұраны мәтінінің авторы (музыкасы М.Төлебаевтікі), (1945 ж.). 1940 жылдан бастап КСРО Жазушылар одағының мүшесі. Семейдегі Абай мұражайын құрушы. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты. Абай Халықаралық Академиясы (Лондон) Алтын Медалінің иегері. Қазақстан Жазушылар одағы Халықаралық Абай сыйлығының бірінші лауреаты. Қазақстан Жазушылар одағының »Алаш» халықаралық әдеби сыйлығы № 1 медалінің иегері. Қайым Мұхамедхановтың есімі республикада абайтанудың негізін қалаушылардың бірі ретінде белгілі. Ғылыми-зерттеушілік қызметінің алғашқы күндерінен бастап ол Абай туралы, Абай кезіндегі ақындар туралы материалдарды шым-шымдап жинады. 1951 жылы «Абайдың әдеби мектебі» тақырыбындағы кандидаттық диссертацияны ойдағыдай қорғады, «Абай төңірегіндегі ақындар», «Абай шығармаларының мәтіндері» атты монографиялары, көптеген ғылыми мақалалары ұлы Абай өмірі мен шығармашылығын, оның шәкірттері мен ізбасарларын зерттеу саласына қосқан қомақты үлес болып табылады.
Роллан Сейсенбаев 1956 жылы 11 қазанда Семей қаласында дүниеге келген. Семей инженерлік-технологиялық институтын, М.Горький атындағы Әдеби институт жанындағы Жоғары әдеби курсты тәмамдаған. 1975 жылы жазушы Г.Марковтың шақыруымен Мәскеуге қоныс аударды. 1999 жылдың желтоқсан айында Семейде Р.Сейсенбаевтың қатысуымен Абайдың Халықаралық клубы ашылды. Ол «Аманат» әдеби альманахын шығара бастады. «Абай және ХХІ ғасыр» Халықаралық клубының президенті болып табылады, Колумбия университеті сыйлығының лауреаты, Жазушылар одағының мүшесі, Бүкіл дүниежүзілік өнер және мәдениет академиясының академигі.
2006 жылдың қазан айында Р.Сейсенбаев «Польша алдында сіңірген еңбегі үшін орден» офицерлік кресімен наградталды. Бұл Польшаның жоғары наградаларының бірі, оны ел Президенті жыл сайын басқа елдердің ең лайықты азаматтарына береді. Қазақстанда поляк әдебиетін шығарғаны үшін Роллан Сейсенбаев осы жоғары наградаға ие болды. Сейсенбаевтың «Егер өмір сүргің келсе», «Сайтанның тағы», «Адасқан айқай» атты шығармаларын оның талантына бас иетін миллиондаған оқырмандар оқыды, олар планетамыздың түкпір түкпірлерінде тұрады. Жазушының кітаптары әлемнің түрлі тілдеріне аударылды.
Тағдырға айналған ән. 2008
2008 жылғы 3 желтоқсанда мұражай-қорықтың Қ.Қайсенов көшесі, 67 бойынша орналасқан залында «Тағдырға айналған ән» атты көрме ашылды, ол КСРО халық артисі, ресей және әзірбайжан әншісі Муслим Магомедович Магомаевты еске алуға арналды.
Көрменің мақсаты М.Магомаевтың санқырлы шығармашылығы мен өміріндегі ең елеулі оқиғаларды көрсету болып табылды. Осыған орай бүкіл материал: «Баку. Отбасы. Балалық шағы», «Триумф», «Достардың тамаша қасиеттері», «Кино», «Музыка», «Кескіндеме», «Әдебиет», «Сайт» деген бөлімдерге бөліп ұсынылды.
Экспозицияны көптеген түрлі-түсті және ақ-қара фотосуреттер, әншінің қолтаңбалары (ксерокөшірмелер мен түпнұсқалары), М.Магомаевтың әндері жазылған табақтар мен DVD-дискілер және ол туралы фильмдер, концерттерінің бағдарламалары, оның кескіндемелік туындыларының фотосуреттері, сайт бойынша хатжазысулар, оның сайтта қалдырған соңғы хабары, ол жазған кітаптар («Махаббатым менің – әуен», «Менің санамдағы естеліктер», «Ұлы Ланцо»), әншімен жүргізілген сұхбаттардың жарияланымдары құрады. Сонымен қатар экспозицияға әнші қатысқан фильмдердің тізімі, оның гастрольдерінің географиясы, әншінің өз репертуарындағы 20 таңдаулы әннің өзі жасаған тізімі, М.Магомаевқа берілген үкімет наградалары мен атақтары енді.
Көрмеге жәдігерлер алынған бірқатар көздер: мұражай-қорықтың қоры, О.М.Тарлыкова мен О.В.Анисимованың жеке мұрағаттары. Қаламыздың тұрғыны, Ақпараттық қолдау қорының кеңесшісі А.Г.Самойлов аса қызық жәдігерлер берді, ол көптеген жылдар бойы әншімен оның дербес сайты арқылы араласыпты, оны М.Магомаев Мәскеуге өзінің 65 жылдық мерейтойына басқа «сайттық» достарымен бірге шақырған көрінеді.
Әншінің өмірбаяндық кітаптарынан алынған үзінділер бүкіл экспозицияға ілестіріліп отырды, бұл оның өзі тікелей қатысып отырғандай әсер етті. Экспозицияға барлығы 119 жәдігер: 71 фотосурет пен 48 зат қойылды.
Экспозиция жұмыс істеп тұрған кезде М.М.Магомаевтың орындауындағы классикалық шығармалар, орыс романстары, эстрадалық және неаполитандық әндер беріліп тұрды, оның концерттік репертуарында 600-ден астам шығармалар болған екен.
М.А.Алейникова
|
|
«Асыл мұра және қазіргі заман» көрмесі келушілерді қазақ сәндік-қолданбалы өнерінің негізгі түрлерімен таныстырады.. Ерте заманғы бұйымдар мен қазіргі заманғы шеберлердің еңбектері уақыттарды байланыстыратын арқау болып табылады.
Подробнее...
қордан
